Genetski modifikovana hrana

1. UVOD

1.1. Šta su genetski modifikovani organizmi?
Genetski modifikovani organizmi – GMO, je termin pod kojim se u najširem smislu označava svaka promena u genomu. Promene u genomu mogu biti posledica rekombinacije roditeljskih gena u potomku. Tu spada i hibridizacija, koja ima značajno mesto u postupku poboljšanja kvaliteta, oplemenjivanja i selekcije organizma.
Genetski modifikovana hrana (GM hrana ili biotehnološka hrana) je hrana proizvedena od organizama koji su bili podvrgnuti posebnim izmenama unutar njihove DNK, korišćenjem metoda genetičkog inženjerstva. Ove tehnike su dopustile ispoljavanje novih osobina kod organizama koji ih prethodno nisu posedovali. Takođe se omogućuje i mnogo bolja kontrola genetičke strukture hrane nego što je to bilo u “klasičnim” procedurama poput selektivnog uzgoja i uzgoja na bazi induciranih mutacija.
Slika br. 1

2. STVARANjE GENETSKI MODIFIKOVANIH BILjAKA
Zajednička struktura DNK i univerzalnost genetičkog koda omogućava kombinovanje gena ili fragmenta DNK različitog porekla i njihovu ekspresiju u živoj ćeliji. Tehnike koje se koriste u procesu unošenja ili ubacivanja gena iz jednog organizma u DNK drugog organizma, što dovodi do menjanja karakteristika organizma primaoca, su poznate kao genetski inženjering ili tehnologija rekombinantne DNK.
Termin “genetski modifikovane biljke” se odnosi na biljke u koje je unošen gen iz nesrodnih vrsta metodama genetičkog inženjeringa. Uneti gen im daje željeno svojstvo koje genetski nemodifikovan varijetet nema.
Genetski inženjering u laboratoriji:
• Koristi viruse i bakterije da bi “inficirao” biljku ili životinju novim DNK
• Razbija ćelijsku membranu biljke i u njeno jezgro upucava novi DNK
Proces stvaranja genetski izmenjenih biljaka obuhvata sledeće faze:
1. Lociranje organizma sa specifičnim svojstvom, ekstrakcija DNK, isecanje gena od interesa
2. Kloniranje gena u vektor za prenos i unos vektora u bakterije
3. Gajenje bakterija na selektivnim medijumima i odabiranje onih koje nose željeni vektor
4. Dizajniranje gena da se eksprimira na specifičan način
5. Transformacija – ubacivanje vektora u ćelije biljaka
6. Gajenje u polju transformisanih biljaka.