Proizvodnja, troškovi, prihodi, raspodela, razmena i potrošnja (2. deo)

PROIZVODNJA, TROŠKOVI, PRIHODI, RASPODELA, RAZMENA I POTROŠNJA

1. POJAM PROIZVODNJE

Svakodnevno se srećemo sa mnoštvom raznovrsnih proizvoda i usluga. Hleb, pecivo, jogurt, školska torba, farmerice, ručni sat, flaša crnog vina, digitalna kamera, optički miš za računar – to su sve primeri proizvoda. Usluge su ne manje značajne; pomenimo, recimo, usluge kao što su prevoz taksijem, gledanje filma u bioskopu, ručavanje u restoranu, fotokopiranje knjige, noćenje u hotelu, knjigovodstvena usluga i dr. Svi oni, i proizvodi i usluge, stvaraju se u procesu proizvodnje. Proizvodnja je osnova ekonomskog života. Ona je uslov i rezultat opšteg društvenog i ekonomskog razvoja. Otuda je to centralni koncept ekonomije te je proučavanje proizvodnje od suštinskog značaja za ekonomiju kao nauku. Da bismo razumeli svu kompleksnost proizvodnje, moramo najpre steći jasnu sliku o tome šta ona predstavlja.
Proizvodnju možemo definisati kao društveno organizovani proces transformacije određenih inputa (resursa, faktora proizvodnje) pod određenim tehničko-tehnološkim, prirodno-klimatskim i drugim uslovima, u cilju stvaranja određenih autputa (dobara i usluga) a sa krajnjim ciljem da se zadovolje potrebe potrošača.
Iz ove definicije proizlaze određene bitne karakteristike proizvodnje, koje ćemo ukratko opisati.
a) Proizvodnja je uvek društvenog karaktera. Društvenost proizvodnje određuje njenu kompleksnost, dinamičnost i razvoj. To znači da se proizvodnja odvija kao određeni način društvene organizacije, koji uključuje različite učesnike, međusobno povezane i uređene u određene organizacione oblike – ekonomske jedinice (preduzeće, javno, preduzeće, državna ustanova, privatna agencija i dr.).
b) Proizvodnja je određena kao proces koji ima svoje specifične tehničko-tehnološke karakteristike, svoj tok i određeno vreme trajanja. Proizvodni proces se odvija u fazama, sukcesivno povezanim, a njegovo osnovno obeležje je kontinuitet. To znači da proizvodnja ne sme biti prekinuta, jer svaki prekid i zastoj uzrokuje velike gubitke i troškove, koji mogu da ugroze i samu proizvodnju. Stoga se vlasnik ekonomske jedinice, menadžer, rukovodilac, kao inicijatori proizvodnje, brinu o svim relevantnim aspektima proizvodnog procesa, nastojeći da održe njegov neometan tok.
c) Proizvodnja se razume kao proces transformacije, odnosno preoblikovanja određenih inputa (ulaza) u određene autpute (izlaze). S jedne strane, u proizvodnju ulaze određene materije (materijali, sirovine, poluproizvodi) i radna snaga, što sve čini input proizvodnje, čijim trošenjem i upotrebom se kao krajnji rezultat dobija određeni željeni autput. Pod autputom se podrazumevaju određena dobra i usluge, koji se putem tržišta dostavljaju svima onima kojima su isti potrebni potrošači