Komparativna pravna historija

STARA MESOPOTAMIJA
Historijski kontekst
Drţava u staroj Mesopotamiji prošla je u svom razvoju kroz tri faze. U prvoj fazi nastali su sumerski gradovi-drţave, kao što je Lagaš. Centralno mjesto u takvim gradovima-drţavama
pripadalo je hramu boţanstva zaštitnika. Stanovnici ovih gradova govorili su sumerski jezik. U drugoj fazi došlo je do nastanka i širenja teritorijalnih drţava. Primjer takve drţave bila je
Akadska, koju je osnovao kralj Sargon. Ove drţave nastale su pokoravanjem manjih gradovadrţava i nisu imale posebna boţanstva.Vladari ove drţave govorili su akadski jezik. U prvoj
polovini 2. milenija akadski jezik se podijelio na dva dijalekta- babilonski i asirski. U trećoj  fazi nastala su multikulturna carstva kao što su: Babilonija, Asirija, Mitani i Hati. Hammurabi
je osnovao drţavu koja se protezala od današnjeg Perzijskog zaliva do obala Libana. Pozicija grada Babilona kao glavnog grada carstva zahtijevala je da se boţanstvo toga grada (Marduk)
podigne na nivo najvišeg boţanstva u panteonu stare Mesopotamije. Poĉetkom prvog milenija, Mesopotamija je došla pod dominaciju Asirije. Nakon toga, 539. p.n.e. Mesopotamija odlazi pod vlast Persije da bi tokom 4. vijeka p.n.e. ovo podruĉje osvojio Aleksandar Veliki i uĉinio ga dijelom helenistiĉkog svijeta.

Organizacija vlasti
Stanovnici stare Mesopotamije, koji su ţivjeli u naseljima pokraj rijeka, identifikovali su se kao pojedinci zajednica u kojima su ţivjeli. Vlast u tim zajednicama pripadala je savjetima
uglednih muškaraca-graĊana. Veći gradovi bili su podijeljeni u distrikte koji su se zvali daggi na sumerskom, ili babtum na asirskom jeziku. Od poĉetka 3. milenija p.n.e. poĉela je izgradnja odbrambenih zidova oko naselja. Pojavila se nova klasa vojnih komandanata koji su se nazivali »kraljevi«. Istovremeno, postojali su i religijski autoriteti. Nekada su kraljevi vršili i religijsku funkciju.

 
Državna ideologija
Ustanova kraljevstva bila je podrţana i obrazloţena religijskom ideologijom. Prema mitu Enuma Eliš tvrdi se da je boţanstvo Marduk ili Asur uzdignuto na nivo kosmiĉke supermatije
od strane savjeta boţanstva, zbog njegove hrabrosti u borbi protiv sila haosa. Nakon toga stvoreno je ĉovjeĉanstvo i osnovan grad Babilon (»vrata bogova«), koji je postao zemaljsko
sjedište boţanskog skupa. U savremenoj literaturi se navodi da je pozicija vladara u Mesopotamiji bila ograniĉena s dva faktora, a to su religija, koju su vršili svećenici i državna organizacija, u kojoj se pojavljuje skupština kao stvarna brana vladareve samovolje.

Sudovi i sudski postupak
Najstarija ustanova za suĊenje u staroj Mesopotamiji bila je skupština graĊana. Svi stanovnici grada sastajali su se i izricali presudu. To se obiĉno dogaĊalo na mjestu zvanom rebitu. Od
godine 2000.p.n.e. sudske funkcije preuzimaju manje grupe ljudi koje funkcionišu kao sudije. Kada se radilo o smrtnoj kazni, vladar je funkcionisao kao vrhovni sudija. On je sudsku
funkciju vršio u palati. Kao dokazna sredstva korišteni su pisani dokumenti, usmene izjave praćene zakletvom i ordalije. Uobiĉajena ordalija bila je bacanje u rijeku. Strankama nije bilo
dozvoljeno da se ţale višem autoritetu ili da ponovo pokreću spor.