Osnove ekonomije

POJAM EKONOMIJE
Ekonomija je nauka koja se bavi pročavanjem ljudskih aktivnosti usmjerenih na korištenje ograničenih resursa za zadovoljavanje potencijalno neograničenih želja, uz društvena ograničenja.Osnovna pitanja kojima se ekonomija bavi su:

1.    Šta i u kom obimu proizvoditi?
2.    Kako proizvoditi pojedine robe?
3.    Za koga proizvoditi?
4.    Ko i na koji način donosi ekonomske odluke?

Ekonomija se generalno može podjeliti na:

1.    Ekonomsku teoriju i ekonomsku politiku
2.    Pozitivnu i normativnu ekonomiju
3.    Mikroekonomiju i makroekonomiju

Ekonomska teorija proučava zakonitosti i principe (npr. proučava kakve će posljedice na tržištu izazvati uvođenje poreza)
Ekonomska politika proučava konkretne aktivnosti u društvenim uslovima (najvažnije ekonomske politike su fiskalna  i monetarna politika). Osnovni ciljevi ekonomske politike su: stabilnost cijena, puna zaposlenost i ekonomski rast.
Pozitivna ekonomija proučava uzročno-posljedične veze bez davanja vrijednosnog suda (primjer izjave koja pripada pozitivnoj ekonomiji “Ako dođe do smanjenja cijene proizvoda X, količina tražnje za tim proizvodom će porasti”
Normativna ekonomija proučava uzročno-posljedične veze uz davanje vrijednosnog suda (primjer izjave koja pripada normativnoj ekonomiji:” Ako dođe do smanjenja cijene proizvoda X, količina tražnje za tim proizvodom će porasti što je dobro jer će to izazvati povećanje ukupnog prihoda”
Mikroekonomija pročava ekonomsko ponašanje preduzeća i domaćinstava (npr. bavi se određivanjem optimalnog nivoa proizvodnje)
Makroekonomija proučava kretanje ekonomskih varijabli na nivou države (npr. Inflacija, nezaposlenost i sl)
Osnovne funkcije tržišta su:

•     Prenos informacija
•     Razvijanje inicijative (motivacija)
•     Distribucija dohotka

Osnovne tržišne strukture su:

•     Monopol (jedan proizvođač više kupaca) – Elektroprivreda.
•     Monopson (jedan kupac više proizvođača) – Mljekara
•     Oligopol (mali broj proizvođača sa identičnim ili sličnim proizvodom) – Pekare u malom gradu
•     Kartel (karakteristike i monopola i oligopola) – OPEC
•     Savršena konkurencija (teorijska tržišna struktura)

Ekonomski model je apstrakcija na kojoj se zasniva ekonomska teorija.Tri osnovne komponente ekonomskog modela su:

•     Varijable: zavisne i nezavisne
•     Parametri
•     Pretpostavke ponašanja

Osnovni ekonomski koncepti su:

1)    Efikasnost
2)    Oportunitetni troškovi
3)    Marginalna analiza
4)    Preduzetništvo
5)    Transakcioni troškovi