Medjunarodni odnosi

Pojam i priroda nauke o MO
Pojam: U svom klasičnom i najstarijem poimanju, međunarodni odnosi su kao poseban vid društvenih odnosa gotovo isključivo shvatani kao diplomatsko-strategijski odnosi između suverenih država kao glavnih jedinica međunarodnog sistema. Sam pojam međunarodnih odnosa je nedovoljno tačan – postoji skoro opšta saglasnost onih koji izučavaju ovu oblast da su glavni akteri međunarodnih odnosa države, a ne narodi kako se može zaključiti iz naziva. Zato bi možda umesto izraza međunarodni (international) odnosi pogodnije bilo koristiti izraz međudržavni (interstate) odnosi.
Treba kazati da su do sredine XX veka, međunarodni odnosi već postali opšteprihvaćen pojam; sa druge strane, odnosi između potpunih, teritorijalno situiranih i politički razgraničenih društava su se odavno razgranali izvan područja diplomatsko-strateških odnosa država u užem smislu. U novije vreme, međutim, u određenjima sadržaja pojma međunarodni odnosi, naročito kod teoretičara koji pripadaju realističkoj školi i/ili neorealizmu, oblast međunarodnih odnosa zahvata odnose između svetskih vlada. Ipak, krajem XX i početkom XXI stoleća «međuzavisnost država i društava jednako je važna kao i njihova nezavisnost». Otuda najveći broj teoretičara i praktičara međunarodne politike postojanje međunarodnih odnosa zapravo nalazi u «transakcijama» svih vrsta koje presecaju državne granice: političkim, bezbednosnim, ekonomskim, društvenim, kulturnim, ekološkim… Ovo «osporavano» predmetno polje se, tako, proteže istovremeno i na aktivnosti nevladinih organizacija, trgovinske pregovore, delatnost međunarodnih organizacija poput Ujedinjenih nacija, kao i na izučavanje procesa globalizacije, značaja i uloge informatičke revolucije, svetskih komunikacija i interneta, finansijskih sistema, globalnih poslovnih korporacija, nastajanja globalnog društva.
Usled pomenutih promena došlo do pomeranja od do tada neprikosnovenog državocentričnog prema istraživačkom pristupu u čijem srcu nisu više samo pitanja rata i mira, nego ukupnost svih aktivnosti koje presecaju državne granice Razvijeni odnosi složene međuzavisnosti podrazumevaju i učešće nedržavnih aktera od kojih neki često poseduju veću moć uticaja i, primera radi, finansijsku snagu, nego čitav niz suverenih država. Otuda, da zaključimo, mnogi danas smatraju kako fokus discipline treba da bude na «svim prekograničnim transakcijama uopšte, kao i načinima pomoću kojih se države i nedržavni akteri odnose između sebe. Priroda nauke: Da li su međunarodni odnisi eklektička disciplina ili imaju svoj nezavisni predmet istraživanja? (Frederik Šuman, 1953 – nauka o međunarodnim odnosima očigledno nije posebna grana
saznanja već pre jedna eklektička disciplinu) Međunarodni odnosi kao nauka koja pruža uvid u celinu – ona je zahvaljujući “efektu sistema” više od prostog zbira svojih delova, to jest njenih konstitutivnih disciplina – samim tim i znanja koja ona pruža su celovitija i produbljenija. Nauka o međunarodnim odnosima objašnjava način “na koji svet radi” – Džon Miršajmer Epistemološka razmatranja nauke o međunarodnim odnosima nameću nekoliko osnovnih pitanja:

1) da li je ova nauka teorijska ili deskriptivna, tj. da li ona može biti teorijska?
2) da li je ona empirijska ili sintetička nauka?
3) da li istraživanja koja ona vrši imaju samo teorijski ili praktični značaj?