Poslovno pravo

I – POSLOVNO PRAVO

1.    POJAM POSLOVNOG PRAVA

Poslovno pravo je skup normi kojima se reguliše pravni položaj privrednih subjekata (statusno pravo), njihov odnos prema državi (reglementsko pravo), kao i poslovi koje obavljaju u međusobnim odnosima.

Historijski razvoj poslovnog prava. Kao posebna grana prava poslovno pravo pojavilo se u srednjem vijeku, razvojem gradova u sjevernoj Italiji, gdje je bio centar evropske trgovine. Prva nacionalna kodifikacija poslovnog prava izvršena je u drugoj polovini XVII vijeka u Francuskoj kroz 2 ordonanse kralja Luja XIV (o suhozemnoj i o pomorskoj trgovini). Dalja kodifikacija nastavljena je u XIX vijeku.

Historijski razvoj poslovnog prava se može svrstati u 3 faze: (1) dezintegracija; (2) inkorporacija ius mercatoria u nacionalne kodifikacije i (3) ponovne tendencije integracije na regionalnom i univerzalnom planu.

Predmet poslovnog prava su svi poslovi i odnosi koji nastaju u poslovnom prometu i svi odnosi koji nastaju u toku poslovanja ili su sa njima u funkcionalnoj vezi. On obuhvata status privrednih poslovnih subjekata, njihove međusobne poslovne odnose (robni i novčani promet), kao i odnose poslovnih subjekata i države (reglementsko pravo).

 
2.    IZVORI POSLOVNOG PRAVA

Ustav se ne pojavljuje kao neposredan izvor poslovnog prava.

Zakoni su najvažniji izvor poslovnog prava. Među najznačajnijima u ovoj oblasti su: Zakon o preduzećima, Zakon o stranim ulaganjima, Zakon o zadrugama, Zakon o osiguranju imovine i lica, Zakon o bankama, Zakon o društvima za upravljanje fondovima i o investicionim fondovima, Zakon o Registru vrijednosnih papira, Zakon o Komisiji za vrijednosne papire itd). Poseban značaj ima Zakon o obligacionim odnosima.

Podzakonski akti (uredbe, pravilnici, uputstva i naredbe) – kao izvor poslovnog prava su najvažniji akti vlade.

 
3. IZVORI AUTONOMNOG POSLOVNOG PRAVA

Običaj kao izvor prava. Prema ZOO, učesnici u obligacionim odnosima su dužni da u pravnom prometu postupaju »u skladu sa dobrim poslovnim običajima«. Osim termina »dobri poslovni običaji«, ZOO koristi i termin »trgovinski poslovni običaji«, a analizirajući odredbe ZOO može se doći do zaključka da se ne radi o sinonimima.

Naime, »dobri poslovni običaji« su pravila poslovne etike. Razvijaju ih privredne komore, koje daju i potvrde o njihovom postojanju. Osnov za primjenu »dobrog poslovnog običaja« je izričita zakonska odredba.