Otpad

Uvod

Zbog sve većih količina, potreba i njegovoj štetnosti po životnu sredinu, čvrsti komunalni otpad se smatra jednim od najznačajnih ekoloških problema savremenog svijeta. Potreba za što trajnijim i kvalitetnijim odlaganjem i tretmanom otpada poslednjih desetak godina  postao je globalno-upravljački problem. Rast stanovništva, turizma, životnog standarda stanovništva i viših higijenskih navika i za zadovoljavanjem potreba višestruko su povećali količine otpada koji direktno utiču na životnu sredinu.
Odlaganje čvrstog komunalnog otpada na sanitarnu deponiju je najčešće i znatno jeftinije rješenje od ostalih, a primenjuje se kako u Evropskoj uniji tako i u Svijetu. Na uređenoj sanitarnoj deponiji, sa savjesnim upravljanjem, mogu se postići dobri uslovi održavanja životne sredine u datim okolnostima.
Poboljšanje stanja životne sredine u primorskom dijelu obalnog područja Države Crne Gore se odnosilo na sve opštine u obalnom području, što ujedno predstavlja i oblast koja prima najveći broj turista u toku godine u odnosu na ostale djelove Crne Gore. Međutim, ovaj region se suočava sa velikim problemima po pitanju pružanja komunalnih usluga kao što je neodgovarajuće sakupljanje i slab tretman otpada kao i nepostojanje odgovarajućih objekata za odlaganje čvrstog otpada.

Planske smjernice rješavanja problema odabira lokacije organizovanog zbrinjavanja komunalnog otpada u Planu su predložene s namjerom da se unaprijedi današnje kritično stanje nagomilanih problema u ovoj, dugi niz godina neopravdano zanemarivanoj komunalnoj djelatnosti. Za vrijeme trajanja javnih rasprava ovo je područje izazvalo prilično zanimanje što će, vjerujemo, u budućem razdoblju najaviti i odgovorniji stav lokalnih sredina spram rješavanja ovog pitanja. Sasvim je sigurno da se Planom odabira lokacije za dugoročno odlaganje čvrstog komunalnog otpada predloženi cjeloviti sastav upravljanja otpadom za područje Opština Kotor, Tivat i Budva  može ostvariti za godinu-dvije. To je dugogodišnji plan kojem je bit, kratko rečeno, redukcija broja postojećih neorganizovanih odlaglišta na minimalni broj radi što manjeg opterećenja životne sredine komunalnim otpadom, sve do uspostavljanja jedinstvenog sanitarnog odlagališta za širi prostor (regiona opština Kotor, Tivat i Budva).

Kao dio studije, procjenjena je i mogućnost da opština Herceg Novi koristi usluge regionalne deponije, što bi bilo korisno sa aspekta održivosti sanitarne deponije, kontrole čvrstog otpada i održivog razvoja životne sredine u Bokokotorskom zalivu. Pritom bi se minimizirali uticaji čvrstog otpada na životnu sredinu u Bokokotorskom zalivu.
Pri izradi Studije izvodljivosti za izbor trajnog rješenja lokacije sanitarne deponije vodilo se računa i o primjeni Nacionalne strategije i akcionog plana zaštite životne sredine, te su istaknuti svi ekološki kriterijumi koji bi svoju primjenu mogli naći na području upravo regiona triju opština. Saglasno tome, prioritet pri odabiru daljnjih područja namijenjenih zaštiti treba određivati imajući u vidu  značaj i sveobuhvatnu vrijednost triju opština. Plan takođe pretpostavlja mogućnost očuvanja i zaštite prema vazećim propisima ili prema nekoj od međunarodnih kategorizacija zaštite životne sredine.

Osnov politike upravljanja otpadom u Crnoj Gori čine Zakon o upravljanju otpadom („Sl. list RCG“ br. 80/05), Strateški master plan upravljanja otpadom na republičkom nivou (decembar 2004 godina), Studija upravljanja otpadom u RCG za potrebe izrade Prostornog plana Univerzitet RCG (jul 2005 god) i Katalog otpada RCG.

Studija izvodljivosti za izgradnju i rad regionalne sanitarne deponije na lokaciji Trešanjski mlin – Opština Kotor naručena je od strane Direkcije javih nabavki Vlade Crne Gore kako bi se mogla razmatrati mogućnost obezbjeđivanja donacije i/ili zajma u cilju finansiranja projekta izgradnje savremene deponije komunalnog otpada.

Korisnici buduće regionalne sanitarne deponije na lokaciji Trešanjski mlin su opštine Budva, Kotor i Tivat, opštine primorskog regiona Crne Gore.

U cilju dugoročnog rješavanja pitanja odlaganja komunalnog otpada sakupljenog na teritoriji opština Budva, Kotor i Tivat, urađena je Studija za izbor trajnog rješenja lokacije sanitarne deponije za ove tri opštine. Na osnovu postavljenih tehničkih, finansijskih i pravnih kriterijuma, kao i kriterijuma zaštite životne sredine, izvršen je odabir tri lokacije od kojih se dvije nalaze na teritoriji opštine Kotor (Lovanja 2 i Trešanjski mlin) i jedna na teritoriji opštine Tivat (Velovići). Ako se izuzme prednost koja je u Studiji data lokaciji Lovanja 2 zbog izgrađene infrastrukture (na kojoj se ne preporučuje gradnja deponije zbog blizine aerodroma), najpovoljnija lokacija za dugoročnu sanitarnu deponiju, uvažavajući druge parametre, je lokacija Trešanjski mlin, koja se nalazi na koti X:6564613; Y:4689754. Zemljište za lokaciju Trešanjski mlin je, najvećim dijelom, u državnom vlasništvu; kapacitet deponije prema Projektnom zadatku iznosi 500.000 m3 komunalnog otpada (površina lokacije iznosi 8,145 ha). Studija za izbor lokacije (Scott Wilson) razmatrala je dvije mogućnosti:

•     obezbjeđenje deponije za opštine Budva, Kotor i Tivat i
•     obezbjeđenje deponije za opštine Budva, Kotor, Tivat i Herceg Novi.

Ekonomski zamah vodi ka preopterećenju još neprilagođene, odnosno izgrađene infrastrukture (putevi, snabdevanje pijaćom vodom, odvod otpadnih voda, ekonomija otpada, energija i sl.).

Kvalitet životne sredine zavisi od kvaliteta osnovnih činilaca životne sredine, a to su vazduh, voda i zemljište (tlo), kao i spoljnih faktora koji zagađuju životnu sredinu.
Na području zaštite životne sredine postoji velika potreba za poboljšanjem uslova i kvaliteta stanja životne sredine. Pored kvalitetnog sakupljanja, transporta i prečišćavanja otpadnih voda u skoro svim opštinama i gradovima nedostaju odgovarajući savremeni sistemi upravljanja otpadom (sakupljanje, transport, reciklaža i deponovanje).